“In de herfst van 2023 werk ik vijf weken als vrijwilliger voor ATN. Het is de vierde keer in twee jaar dat ik hier ben. Na ruim veertig jaar in Nederland in het natuurbeheer gewerkt te hebben is dit een mooie kans om de Portugese natuurbescherming mee te maken, met andere en met vergelijkbare uitdagingen als ik in mijn werk ervaren heb. En een mogelijkheid om een bijdrage te leveren aan het beheer van het prachtige Faia Brava.
Deze maanden is het hier boompjes planten en nog eens boompjes planten. En dat is de afgelopen jaren hier ook al gebeurd. Een rondgang langs die eerdere locaties leert ons dat lang niet elke jonge boom overleefd in de harde Faia Brava omstandigheden. Dat geeft gespreksstof en inzichten. Wat kunnen we van deze ervaringen leren? Wat kunnen we doen om de overlevingskansen te vergoten? Welke soorten blijven we planten en welke niet meer? De ambitie is er om op termijn een aanzienlijk grotere oppervlakte met bomen bezet te hebben. Tijdens een bezoek aan de locatie waar we gaan planten hebben Frederico Leite (the ranger) en ik goed om ons heen gekeken. Een tijdreis op Google Earth leert ons niet zoveel over het vroegere grondgebruik. Maar er zijn meer manieren om kennis en inzicht te vergaren. De schep gaat de bodem in om een idee te krijgen hoe het er direct onder het maaiveld uitziet. En wat zegt de vegetatie ons? Welke boomsoort heeft de meeste overlevingskans op welke plek? We komen we tot keuzes.
We gaan planten. Marion van der Bliek, Kas Burger, Frederico en ik. In de kleine kwekerij van ATN hebben we achter op de Landrover, met z’n karakteristieke kleur, kratjes met jaarlingen steeneik, kurkeik, Europese netelboom en een bos rozenstekken geladen. Alle zijn eigen kweek. Een zak gecomposteerde paardenmest en het nodige handgereedschap gaan ook mee. Op de locatie, een ommuurd veld in het noorden van Faia Brava, verdelen we het werk en bespreken we de werkwijze. Het tweetal plantgatenmakers en het tweetal boompjesplanters veranderd al snel in een gatenmaker en drie planters. Zorgvuldig planten vraagt tijd. De eikjes krijgen een plekje in de beschutting van de volop aanwezige brem. De minder kieskeurige netelboompjes planten we in de openplekken en aan de randen van onze plantlocatie. En daartussen door vinden we plekjes voor de stekken van de hondsroos. De beoogde plantafstand van twee bij twee meter vraagt regelmatig om aanpassing door de stenige bodem. Maar dat deert niet. We leggen hier tenslotte geen productiebos aan.
Om ons heen is het vrijwel stil. Geen vliegtuig en geen autoweg. Alleen zijn er de Thekla leeuweriken die zich soms even laten horen en is er de ruisende wind in de bremstruiken. Af en toe sta ik even op, recht mijn rug en kijk om me heen. Het is grijs bewolkt en droog. Er is hier veel landschap. Grijsgroen landschap. Veel van wat er hier groeit heeft die kleur. Zover als het oog reikt. Vandaag geen paartje steenarend cirkelend boven ons hoofd zoals onlangs, maar dat krijg ik binnenkort vast wel weer te zien. Wel clubjes overvliegende boerenzwaluwen.
Het werk vordert en we hebben het naar onze zin. Elk boompje krijgt een klein handje paardencompost mee en onze zegen. Morgen gaat het weer regenen en veel meer kunnen we niet voor ze doen. Halverwege de middag hebben we alle boompjes een plek gegeven. Voor nu zijn we klaar. Morgen maken Frederico en ik, tussen de verwachte buien door, de klus af.
Van Kas en Marion nemen we bij de kerk in Algodres afscheid, hun auto staat daar. Binnenkort plannen we weer zo’n dag.
Terug op de kwekerij ontmoeten we Luis en Jose. De onvolprezen ‘fieldworkers’. Ze hebben eikels verzameld, een paar grote zakken vol. Ze kennen de plekken. De aankomende generatie bomen. De eerste behandeling die de eikels krijgen is een bad in een kuip met water. Blijven ze drijven dan zijn ze ongeschikt. De andere, die onder blijven, gaan binnenkort de potjes in om te kiemen en volgend jaar als jaarling geplant te worden. Of om binnenkort in Faia Brava stuk voor stuk gezaaid te worden. Ik gun ze allemaal een lang en gelukkig leven.”
Machiel Bosch, 26-10-23
